Strona informacyjno-edukacyjna poświęcona ochronie prawnej karmienia piersią i nie tylko, prowadzona przez certyfikowaną promotorkę karmienia piersią (PKP), doktor nauk prawnych Annę Koronkiewicz-Wiórek, głównie w celu popularyzowania karmienia piersią, zwiększania świadomości prawnej społeczeństwa w tym obszarze, niemedycznego wsparcia w laktacji i działań na rzecz większej ochrony prawnej karmienia naturalnego.

Dlaczego darowizny mleka modyfikowanego i podobnych produktów w sytuacji kryzysowej (np. wojna, naturalne kataklizmy i katastrofy) mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku?

 Dlaczego darowizny mleka modyfikowanego i podobnych produktów w sytuacji kryzysowej (np. wojna, naturalne kataklizmy i katastrofy) mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku?

 


Kwestia szkodliwości darowizn sztucznej żywności dla niemowląt i małych dzieci oraz sprzętu do karmienia nie jest „wdzięcznym” tematem. Trochę więc zwlekałam z tym wpisem. Oczyma mojej bardzo bujnej wyobraźni już widziałam i słyszałam uwagi pt. „Zabiera dzieciom jedzenie z ust”, „Ukraińskie dzieci głodują, a polskie laktoterrorystki wzywają do zaprzestania wysyłania mleka modyfikowanego”, „Zmusza Ukrainki do karmienia piersią” i tym podobne…

Przekopanie się przez stertę zagranicznych materiałów dotyczących pomocy w sytuacji kryzysowej (takiej jak np. wojna), w tym przejrzenie materiałów stricte dotyczących Ukrainy i kryzysu, jaki miał tam miejsce w 2015 r. [1], dodały mi jednak odwagi do tego, aby mocniej poruszyć ten wątek, tym bardziej, że chyba wcale się o tym nie mówi (nie pisze) w Polsce, za to wiele ogłoszeń związanych z pomocą Ukrainie zawiera prośby o przekazywanie mleka modyfikowanego i podobnych produktów.

Tymczasem w międzynarodowych wytycznych dotyczących żywienia niemowląt i małych dzieci w sytuacjach kryzysowych wyraźnie wzywa się do nieprzekazywania, ani do nieprzyjmowania darowizn: produktów zastępujących mleko kobiece (są to zwłaszcza wszystkie rodzaje mleka modyfikowanego dla dzieci w wieku 0-3 lat), żywności uzupełniającej dla niemowląt i małych dzieci, ani sprzętu do karmienia (w tym butelek do karmienia i smoczków do nich oraz laktatorów). Wzywa się w nich również do zgłaszania przypadków ofert lub darowizn tych produktów do odpowiednich organów.

  • Zapisy te został zawarte w Wytycznych Operacyjnych dotyczących żywienia niemowląt i małych dzieci w sytuacjach kryzysowych, opracowanych przez IFE Core Group (najnowsza wersja to Infant and Young Child Feeding in Emergencies. Operational Guidance for Emergency Relief Staff and Programme Managers, version 3.0 – October 2017, dostępna na http://www.ennonline.net/operationalguidance-v3-2017 , dalej: OG-IFE), o których w dalszej części wpisu.

Zachęcam do przeczytania całego wpisu i przekazywania go dalej, tak aby również inne pomagające Ukrainie osoby i organizacje miały okazję zapoznać się z tym naprawdę ważnym tematem.

 

Jakich produktów nie należy w szczególności darowywać? [2]:

- mleko modyfikowane (mleko nr 1, 2 i nast.), w tym mleko specjalistyczne, np. dla alergików;

- inne mleczne produkty, np. mleko krowie, w tym w proszku, mleko skondensowane, jogurty, mleko sojowe;

- herbatki, soczki i wody przedstawiane jako odpowiednie dla dzieci poniżej 6 miesiąca życia;

- butelki do karmienia, smoczki do nich i laktatory;

- komercyjna żywność uzupełniająca przedstawiana jako odpowiednia dla dzieci poniżej 6 miesiąca życia.

 

 

Jakie są zagrożenia związane z darowiznami i niekontrolowaną dystrybucją powyższych produktów?

Warto sobie uświadomić, że to nie jest tak, że nie darowując tych produktów lub wzywając do zaniechania ich darowizn nie pomagamy, czy – bardziej brutalnie – przyczyniamy się do głodu lub śmierci maleńkich ukraińskich dzieci.

Wysyłając paczki z mlekiem modyfikowanym, czy butelkami do karmienia, choć w dobrej intencji (co dotyczy społeczeństwa i różnych organizacji niezwiązanych z producentami sztucznej żywności i akcesoriów do karmienia; w przypadku darowizn od tychże producentów motywem przewodnim jest bowiem zysk), niestety możemy wyrządzić więcej szkody niż pożytku, m.in. dlatego, że w sytuacjach kryzysowych z reguły nie ma podstawowej infrastruktury, ani odpowiednich warunków do bezpiecznego przygotowania i podania mleka modyfikowanego [3].

 

Jak to obrazowo wyjaśniono na szkoleniu ELACTA dotyczącym żywienia niemowląt w czasie sytuacji kryzysowej [4]:

Nie dałbyś surowego kurczaka osobom, które nie mają czystej wody, mydła, opału lub sprzętu do gotowania.

Nawet jeśli byłyby bardzo, bardzo głodne.

Mleko modyfikowane dla niemowląt i butelki są równie niebezpieczne.

 
(dosłownie: „You wouldn’t give someone with no clean water, soap, fuel or cooking equipment raw chicken. Even if they were very very hungry. Infant formula and bottles are no less dangerous.”)

 

Innymi słowy, darowizny i niekontrolowana dystrybucja mleka modyfikowanego oraz sprzętu do karmienia w sytuacji kryzysowej zagrażają zdrowiu i życiu niemowląt i małych dzieci, m.in. zwiększając ryzyko biegunki, która z kolei zwiększa ryzyko śmierci wśród dzieci (por. np. [2], [3], [4], [5]).

  • Badanie w Indonezji [5] wykazało silny związek między przyjmowaniem darowanych produktów zastępujących mleko kobiece a zmianami w praktykach żywieniowych niemowląt i małych dzieci oraz między przyjmowaniem mleka modyfikowanego dla niemowląt a biegunką. Masowa dystrybucja darowanych produktów zwiększyła karmienie mlekiem modyfikowanym w obszarach dotkniętych trzęsieniem ziemi. Stwierdzono również wyższy wskaźnik występowania biegunki wśród dzieci, które otrzymały darowane mleko modyfikowane w porównaniu z tymi, które go nie dostały. W konkluzji stwierdzono, że niekontrolowana dystrybucja mleka modyfikowanego dla niemowląt zwiększa ryzyko biegunki wśród niemowląt i małych dzieci w sytuacjach kryzysowych.

 

Po drugie, darowane produkty są często dostarczane w nadmiernych ilościach, nieproporcjonalnie do potrzeb i nie są skierowane wyłącznie do tych osób, które ich potrzebują [2, 5, 6], a w konsekwencji są one często niepotrzebnie stosowane przez matki karmiące piersią, zaburzając ich laktację (por. np. [2, 3, 5]), podczas gdy w sytuacjach kryzysowych karmienie piersią ratuje życie dzieci [3, 5, 7], w tym w dużym stopniu chroni je przed ciężkim przebiegiem biegunki i śmiercią z powodu biegunki [5].

 

- Biegunka i infekcje dróg oddechowych to dwie najczęstsze przyczyny zgonów, którym można byłoby zapobiec w sytuacjach kryzysowych. Szacuje się, że można byłoby uniknąć połowy wszystkich przypadków biegunki i jednej trzeciej przypadków infekcji dróg oddechowych, gdyby wszystkie dzieci były karmione piersią [7].

Ochrona związana z karmieniem piersią jest silniejsza, jeżeli dzieci są karmione zgodnie z zaleceniami WHO i UNICEF, co oznacza rozpoczęcie karmienia piersią w ciągu godziny od urodzenia, wyłączne karmienie piersią do 6 miesiąca życia dziecka i kontynuowanie karmienia piersią do 2 lat lub dłużej [7].

- Stosowanie mleka modyfikowanego (nawet jeżeli kontynuuje się częściowe karmienie piersią) zwiększa ryzyko infekcji układu oddechowego i przewodu pokarmowego, nawet przy zachowaniu standardów higienicznych [5].

W związku z tym nie powinno nikogo dziwić, że w międzynarodowych zaleceniach dotyczących żywienia niemowląt i małych dzieci w sytuacjach kryzysowych kładzie się duży nacisk na ochronę, promocję i wsparcie karmienia piersią [6]. Więcej o znaczeniu karmienia piersią w sytuacjach kryzysowych wkrótce na blogu.

 

Po trzecie, darowane produkty mogą być niebezpieczne, ponieważ często (por. [2, 6]):

- są przeterminowane, niewłaściwego rodzaju, niepewnej jakości, etc.;

- są etykietowane w języku nieznanym dla obdarowanych lub w sposób łamiący Międzynarodowy Kodeks Marketingu Produktów Zastępujących Mleko Kobiece wraz z następującymi po nim rezolucjami WHA (dalej: Kodeks WHO) [8], w tym zniechęcający do karmienia piersią;

- nie posiadają instrukcji przygotowania produktu i są dystrybuowane bez zapewnienia niezbędnego pakietu pomocy (odpowiedni sprzęt do karmienia i instruktaż/wsparcie dla opiekunów w zakresie bezpiecznego karmienia dziecka sztuczną mieszanką w sytuacji kryzysowej);

  • Warto wiedzieć, że w czasie sytuacji kryzysowej odradza się podawanie mleka w butelkach do karmienia ze względu na wysokie ryzyko zakażenia i trudności z czyszczeniem, zamiast tego zalecając już od urodzenia używanie kubków (bez dzióbków) [6].

 

Po czwarte, darowizny mleka modyfikowanego nie są zazwyczaj dokonywane w ramach stałej podaży, czyli nie są dostarczane tak długo jak długo potrzebują tego dzieci, które muszą być karmione sztucznie [6].

 

Po piąte, darowana żywność uzupełniająca przeznaczona dla dzieci powyżej 6. miesiąca życia m.in. [6]:

- może nie spełniać norm żywieniowych i norm bezpieczeństwa, wymogów dotyczących etykietowania  zawartych w Kodeksie WHO lub zaleceń WHO zawartych w rezolucji WHA Guidance on Ending the Inappropriate Promotion of Foods for Infants and Young Children [9];

- może być kulturowo nieodpowiednia i może podważać zalecane praktyki żywienia niemowląt i małych dzieci.

 

Podsumowując: „Darowizny i niekontrolowane dystrybucje bezpośrednio zmniejszają karmienie piersią, zwiększają karmienie mieszanką, niedożywienie, choroby i umieralność” niemowląt i małych dzieci [2].

 

Na koniec warto wspomnieć, że kolejnym powodem, dla którego nie należy przekazywać darowizn powyższych produktów (a zwłaszcza mleka modyfikowanego) jest to, że późniejsze zarządzanie takimi niewłaściwymi darowiznami w celu złagodzenia związanego z nimi ryzyka wymaga dużo czasu i zasobów [6].

  • Kluczowe działania związane z zapobieganiem, wykrywaniem i zarządzaniem nieodpowiednimi darowiznami zostały przedstawione w opracowanej przez Infant Feeding in Emergencies (IFE) Core Group infografice Preventing and managing inappropriate donations, skierowanej do personelu udzielającego pomocy w sytuacjach kryzysowych, darczyńców i rządów, dostępnej na https://www.ennonline.net/ifecoregroupinfographicseries .

Wynika z niej zwłaszcza, że darowane produkty są zwracane na koszt darczyńcy, a jeżeli jest to niemożliwe i nie można ich wykorzystać w sposób zgodny z planem zarządzania darowiznami, wówczas podlegają one zniszczeniu.

 

Co zamiast darowizn?

I w jaki sposób możemy pomóc?

Mając powyższe na uwadze, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i inne organizacje zajmujące się żywieniem niemowląt i małych dzieci w sytuacjach kryzysowych (m.in. Uniceff) wskazują, że zapasy produktów do karmienia niemowląt i małych dzieci powinny być kupowane, dystrybuowane i używane zgodnie ze ścisłymi kryteriami [10, 11]. Zostały one opisane we wspomnianych już Wytycznych Operacyjnych z 2017 r. (OG-IFE) [6].

  • OG-IFE są skierowane do rządzących oraz do innych podmiotów pracujących w sytuacjach kryzysowych, jak np. krajowe i międzynarodowe organizacje pozarządowe (NGO), darczyńcy, grupy wolontariuszy oraz sektor prywatny.

Wynika z nich zwłaszcza, że wymagane produkty powinny zostać pozyskane i rozprowadzone przez odpowiednie podmioty (w zależności od sytuacji są to zwłaszcza UNICEF lub UNHCR) stosownie do oszacowanych potrzeb i w sposób zgodny z Kodeksem WHO. Nie należy przyjmować darowizn produktów zastępujących mleko kobiece, żywności uzupełniającej i sprzętu do karmienia. Produkty zastępujące mleko kobiece, inne produkty mleczne oraz butelki do karmienia i smoczki do nich nie powinny być przekazywane w ramach dystrybucji ogólnej (zbiorczej), czyli dystrybucji nieprzeznaczonej dla konkretnej grupy osób.

Zgodnie z OG-IFE, w sytuacjach kryzysowych stosowanie produktów zastępujących mleko kobiece wymaga dostosowanego do kontekstu, skoordynowanego pakietu opieki i wykwalifikowanego wsparcia, aby zapewnić zaspokojenie potrzeb żywieniowych dzieci niekarmionych piersią i zminimalizować ryzyko dla wszystkich dzieci wynikające z niewłaściwego stosowania produktów zastępujących mleko kobiece.

  • Szczegółowe wytyczne w zakresie ochrony, promocji i wsparcia optymalnego żywienia niemowląt i małych dzieci w sytuacjach kryzysowych oraz zasady pozyskiwania i dystrybucji produktów zastępujących mleko kobiece zostały określone w rozdz. 5 i 6 OG-IFE.

Ponadto IFE Core Group opracowała serię opartych na OG-IFE infografik, których celem jest pomoc we wdrażaniu określonych działań i zaleceń w ramach tych wytycznych. Infografiki są dostępne na stronie https://www.ennonline.net/ifecoregroupinfographicseries .

 

Mając powyższe na uwadze, zamiast przekazywać darowizny mleka modyfikowanego i innych produktów dla niemowląt i małych dzieci, lepiej np. wesprzeć finansowo organizacje wyspecjalizowane w pomocy humanitarnej zgodnej z wytycznymi międzynarodowymi (w tym z OG-IFE i Kodeksem WHO), takie jak UNICEF lub UNHCR.

Niezależnie od powyższego, można oczywiście przekazywać na rzecz potrzebujących inne potrzebne rzeczy, jak np. ubrania, pieluszki, a także pieniądze oraz pomagać w inny możliwy w danej sytuacji sposób, np. wspierać w karmieniu piersią, w tym zapewnić odpowiednie ku temu warunki i pożywienie dla mamy karmiącej, a tam gdzie to potrzebne, profesjonalną pomoc laktacyjną (więcej o wsparciu w karmieniu piersią w czasie sytuacji kryzysowych wkrótce na blogu).

Ważne jest, aby tak pomagać, żeby jednocześnie nie szkodzić, a takie ryzyko niestety istnieje w obszarze żywienia niemowląt i małych dzieci.

  • Dlatego warto również zapoznać się ze wspominanym już przeze mnie wspólnym stanowiskiem UNICEF i innych organizacji z dnia 8.3.2022 r. w sprawie ochrony żywienia matki i dziecka w związku z konfliktem w Ukrainie i kryzysem uchodźczym [11] (pisałam o nim tutaj Stanowisko UNICEF i in. organizacji z dnia 8.3.2022 r. w sprawie ochrony żywienia matki i dziecka w związku z konfliktem w Ukrainie i kryzysem uchodźczym ), w którym zwięźle wskazano, co powinny uwzględniać interwencje wspierające matki, opiekunów i ich dzieci w sytuacjach kryzysu humanitarnego. Zachęcam do lektury w szczególności każdą osobę zaangażowaną w pomoc Ukrainie, niezależnie od rodzaju tej pomocy – w tym krótkim oświadczeniu można znaleźć naprawdę wiele cennych wskazówek odnośnie do tego jak pomagać.
  • Zachęcam także do przeczytania wspólnego oświadczenia Ministerstwa Zdrowia Ukrainy, UNICEF Ukraina i Biura WHO w Ukrainie w sprawie wsparcia niezbędnego do zapewnienia odpowiedniego żywienia niemowląt i małych dzieci w Ukrainie, wydanego w 2015 r. w związku z kryzysem humanitarnym po aneksji Krymu (dostępne tutaj: https://secureservercdn.net/50.62.88.87/b93.80f.myftpupload.com/wp-content/uploads/2022/02/1.2._example_of_joint_statement_on_ife_ukraine-2.pdf ). W dokumencie tym m.in. podkreślono wielką rolę karmienia piersią w sytuacjach kryzysowych, zwracając uwagę na ryzyko związane z karmieniem sztucznym i wezwano podmioty zaangażowane w pomoc Ukrainie do ochrony i wspierania karmienia piersią oraz do zaprzestania niekontrolowanej dystrybucji sztucznych mieszanek.

 

Pozdrawiam Was serdecznie!

Anna – Wasz prawnik laktacyjny

 

PS. O darowiznach w sytuacjach kryzysowych w skrócie - pobierz

 

Wykaz skrótów:

- OG-IFE – Wytyczne Operacyjne dotyczące żywienia niemowląt i małych dzieci w sytuacjach kryzysowych, opracowane przez IFE Core Group; najnowsza wersja to Infant and Young Child Feeding in Emergencies. Operational Guidance for Emergency Relief Staff and Programme Managers, version 3.0 – October 2017, dostępna na http://www.ennonline.net/operationalguidance-v3-2017

- Kodeks WHO – Międzynarodowy Kodeks Marketingu Produktów Zastępujących Mleko Kobiece wraz z następującymi po nim rezolucjami WHA, dostępny na https://www.who.int/teams/nutrition-and-food-safety/food-and-nutrition-actions-in-health-systems/netcode/code-and-subsequent-resolutions

- UNHCR – Agencja ONZ ds. Uchodźców, z przedstawicielstwem m.in. w Polsce (więcej info na https://www.unhcr.org/ , a odnośnie do Polski: https://www.unhcr.org/pl/ )

 

Źródła:

[1] Są to zwłaszcza materiały dostępne na stronach https://www.nutritioncluster.net/nutrition-programmatic-and-technical-guidance i  https://iycfehub.org/, w tym powoływane w niniejszym wpisie.

[2] IFE Core Group infographic Preventing and managing inappropriate donations, https://www.ennonline.net/attachments/4343/Preventing-and-managing-inappropriate-donations-of-BMS-(ENGLISH).pdf

[3] IBFAN, ICDC (2018), Code Essentials 2: Guidelines for Policy Makers on Implementing the International Code of Marketing of Breastmilk Substitutes and subsequent WHA resolutions, Penang: IBFAN S/B.

[4] ELACTA training for “Infant Nutrition in Crisis”, 7.3.2022,

https://www.elacta.eu/news/breastfeeding-support-in-the-ukrainian-emergency/

[5] D. B. Hipgrave, F. Assefa, A. Winoto, S. Sukotjo, Donated breastmilk substitutes and incidence of diarrhoea among infants and young children after the May 2006 earthquake in Yogyakarta and Central Java, Public Health Nutr. 2012 Feb;15(2):307-15, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21426621/

[6] Infant and Young Child Feeding in Emergencies. Operational Guidance for Emergency Relief Staff and Programme Managers, version 3.0 – October 2017, http://www.ennonline.net/operationalguidance-v3-2017

[7] A CALL TO ACTION. BREASTFEEDING COUNSELLING IN EMERGENCIES, https://www.ennonline.net/attachments/4089/Breastfeeding-Counselling-in-Emergencies-Brief.pdf

[8] https://www.who.int/teams/nutrition-and-food-safety/food-and-nutrition-actions-in-health-systems/netcode/code-and-subsequent-resolutions

[9] https://apps.who.int/nutrition/topics/guidance-inappropriate-food-promotion-iyc/en/index.html

[10] Rezolucja WHA 63.23 z 21.5.2010 r., https://apps.who.int/iris/handle/10665/3097

[11] Joint Statement Protecting Maternal and Child Nutrition in the Ukraine Conflict and Refugee Crisis, Version 1: 8 March 2022, https://www.humanitarianresponse.info/en/operations/ukraine/document/joint-statement-protecting-maternal-and-child-nutrition-ukraine-conflict

 

Pozostałe źródła:

https://www.ennonline.net/ifecoregroupinfographicseries

https://unicef.pl/chce-pomoc/nasze-akcje/pomoc-dla-ukrainy

https://www.unhcr.org/ukraine-emergency.html

https://www.unhcr.org/pl/

https://laktacja.org.pl/support-for-ukrainian-mothers/

https://prawoilaktacja.pl/2022/03/1475.html

https://secureservercdn.net/50.62.88.87/b93.80f.myftpupload.com/wp-content/uploads/2022/02/1.2._example_of_joint_statement_on_ife_ukraine-2.pdf

 


Print Friendly and PDF

Komentarze

Prześlij komentarz

Copyright © Prawo i Laktacja